De eetbare tuin: Hoe begin je en hoe pluk je het hele jaar door?

Ben jij ook zo'n liefhebber van vers groenten en fruit? Waarom zou je ze dan niet gewoon zelf kweken in je eigen tuin? We gaan eens wat dieper in op hoe je een eetbare tuin kunt starten, waar je op moet letten, welke gewassen geschikt zijn voor welk seizoen, en nog veel meer interessante informatie.

Waar begin je?

Het aanleggen van een eetbare tuin begint met een goede planning. Je wilt immers zeker zijn dat de gewassen die je kiest goed gedijen in jouw specifieke omgeving. Ga na welk type grond je hebt, hoeveel zonlicht jouw tuin ontvangt en wat de beste locatie is voor de verschillende planten.

Als je bijvoorbeeld kleigrond hebt, kun je overwegen om gewassen zoals wortels, bieten en bonen te planten, terwijl zanderige grond geschikter zou zijn voor gewassen zoals aardappelen, wortelpeterselie en uien.

Bepaal daarnaast ook of je de voorkeur geeft aan het kweken van groenten en fruit in verhoogde bedden, potten of rechtstreeks in de grond. Verhoogde bedden hebben vaak voordelen zoals betere afwatering, minder onkruidgroei en gemakkelijkere toegang voor onderhoud. Terwijl kweken in de volle grond, de plant juist meer ruimte geeft om te wortelen, wat de groei vaak ten goede komt. Bij het kweken in bakken en potten zul je er dus zeker op moeten letten dat je niet teveel in één bak kweekt. Anders zal de oogst nog wel eens tegen kunnen vallen.

Welke groente en fruitsoorten oogst je in welk seizoen?

Een eetbare tuin kan je het hele jaar door van verse producten voorzien, mits je rekening houdt met het zaai en oogstseizoen. Het is belangrijk om te weten welke gewassen geschikt zijn voor welk seizoen, zodat je altijd een overvloedige oogst kunt verwachten.

Voorjaar

In het voorjaar kun je bijvoorbeeld starten met het planten van sla, spinazie, radijsjes en aardbeien. Zaai deze gewassen vroeg in het voorjaar binnen, en verplant ze later naar buiten om in hetzelfde jaar nog te kunnen oogsten.

Aardbeien: aardbeien zijn vaste planten. Na het seizoen zullen zij afsterven en in het voorjaar weer opkomen. Je zult wel merken dat na een jaar of 3 de vruchten steeds kleiner worden en de plant het minder goed zal doen. Op dat moment is het tijd om de aardbeienplant te vervangen voor nieuwe.

Sla: Sla kweek je het best op vruchtbare, luchtige en iets vochtige grond, de plant heeft teer blad en een zwak wortelgestel. Zorg er voor dat de grond niet te vochtig is. Daarnaast heeft sla zonlicht nodig, maar vermijd langdurig direct zonlicht.

Radijs: Radijs is een heel makkelijk gewas om mee te beginnen. Je kunt ze vanaf april/mei in de volle grond zaaien wanneer er geen nachtvorst meer is, of zelfs al in januari binnen voor zaaien. Later beginnen met zaaien kan ook, maar ze zullen dan minder smaak hebben. Radijs heeft geen specifieke voorkeur voor een type grond, in principe gedijen ze overal wel goed. Houdt de grond goed vochtig, zo voorkom je voosheid en een te scherpe smaak.

Zomer

In de zomer geniet je van tomaten, komkommers, courgettes en bessen. Plant tomaten en komkommers binnen in het vroege voorjaar en verplant ze naar buiten na de laatste vorst.

Tomaten: Tomaat planten of uitplanten in een kweekkas kan van april tot mei. Tomaat planten of uitplanten kan buiten van mei tot juni. Tomaten zaaien is relatief makkelijk, maar je begint er wel al vroeg mee. Hoe groter het tomatensoort is, hoe eerder je begint. 
Zet de tomaten in de volle zon en bemest ze regelmatig met organische meststof voor tomaten. Ze houden niet van teveel nattigheid, zet ze op een beschutte plek. Hoe beter tomaten tegen regen worden beschermd, des te beter zijn ze bestand tegen tomatenziektes.

Komkommers: Het telen van komkommers is niet heel makkelijk, maar het is zeker de moeite waard om te proberen. Ze groeien uit tot weelderige planten met kleine gele bloemen, en als alles goed gaat, kun je een overvloedige oogst verwachten. Het interessante is dat komkommers en augurken eigenlijk dezelfde planten zijn. Door kruising en zorgvuldige selectie zijn augurken klein en stevig, perfect voor inmaak, terwijl komkommers groter, zachter, sappiger en heerlijk verfrissend van smaak zijn.

Komkommers verdragen geen vorst, dus wees geduldig met zaaien. Het beste moment om te beginnen is tussen half april en half mei. Het is raadzaam om komkommerzaden binnenshuis te zaaien om zowel de kou te vermijden als te voorkomen dat muizen ervan smullen. Daarnaast is het belangrijk te zorgen dat de grond niet te vochtig is, omdat te veel vocht ervoor kan zorgen dat de zaden bederven voordat ze ontkiemen. Meestal zullen de zaden binnen 1 tot 2 weken kiemen bij kamertemperatuur. De oogst begint rond half juli en strekt zich uit tot in de nazomer, tenzij de planten worden getroffen door kou of ziekte.

Bessen: Bessen kweken is een boeiende bezigheid, zowel in je tuin als op je balkon. Het leuke is dat de meeste soorten niet alleen in de volle grond gedijen, maar het ook goed doen in  potten. Van aalbessen tot zuurbessen, er zijn talloze bekende en minder bekende bessenvariëteiten om zelf te cultiveren. Wat dit nog aantrekkelijker maakt, is dat bessenstruiken doorgaans weinig onderhoud vragen en vele jaren meegaan, wat natuurlijk ook gunstig is voor je portemonnee!
We hebben een aantal heerlijke bessensoorten voor je op een rij gezet die het goed doen in ons prachtige kikkerlandje.

Frambozen: Frambozenstruiken produceren heerlijke zoete bessen en zijn relatief gemakkelijk te kweken.

Blauwe bessen: Blauwe bessen zijn bekend om hun gezondheidsvoordelen en kunnen ook goed groeien in Nederlandse tuinen.

Kruisbessen: Kruisbessen zijn zoet en zuur van smaak en zijn geschikt voor diverse culinaire toepassingen.

Jostabessen: Deze bessen zijn een kruising tussen zwarte bessen en kruisbessen en hebben een unieke smaak.

Witte aalbessen: Naast rode aalbessen kun je ook witte aalbessen kweken voor een andere smaakervaring.

Zwarte bessen: Zwarte bessen zijn rijk aan vitamine C en kunnen goed gedijen in Nederlandse tuinen.

Taybessen: Een kruising tussen frambozen en braambessen, taybessen hebben een zoete, sappige smaak.

Loganbessen: Loganbessen zijn een kruising tussen braambessen en frambozen en hebben een heerlijke smaak.

Rode bessen: Deze zijn er in verschillende variëteiten, waaronder 'Jonkheer van Tets' en 'Rovada', die goed groeien in Nederlandse klimaten.

Duindoornbessen: Duindoornbessen zijn zeer voedzaam en gedijen goed in zanderige gronden.

Het kweken van een verscheidenheid aan bessen in je tuin kan niet alleen lekker zijn, maar ook zorgen voor een kleurrijke en gevarieerde oogst gedurende het seizoen.

Herfst

In de herfst kun je aan de slag met pompoenen, wortels, uien en appels. Deze gewassen kun je in het voorjaar zaaien of planten om ze in hetzelfde jaar nog te oogsten.

Winter

Ten slotte kun je in de winter kiezen voor wintergroenten zoals boerenkool, spruitjes en prei. Zorg ervoor dat je deze in late zomer tot vroeg in het najaar plant om een winteroogst te garanderen.

Welke gewassen oogst je het hele jaar door?

Sommige gewassen kunnen gedurende meerdere seizoenen worden geoogst. Dit betekent dat je gedurende het hele jaar kunt genieten van deze heerlijke producten.

Eeuwige favorieten zijn onder andere kruiden zoals basilicum, tijm en rozemarijn. Deze kruiden zijn niet alleen smaakvol, maar ook prachtig om naar te kijken. Zorg ervoor dat je ze regelmatig snoeit om een weelderige groei te behouden. Voor fruitbomen zoals appel-, perzik- en kersenbomen, moet je weten dat ze meestal enkele jaren nodig hebben voordat ze voor het eerst vruchten dragen. Appelbomen kunnen bijvoorbeeld 2 tot 5 jaar nodig hebben om vruchten te produceren. Voor optimale vruchtzetting is bestuiving belangrijk. Sommige fruitbomen hebben een mannelijke en een vrouwelijke boom nodig voor bestuiving, terwijl andere zelf bestuivend zijn. Zorg ervoor dat je de juiste combinaties plant als dat nodig is voor bestuiving.

Snoeien van gewassen en fruitbomen

Snoeien is een essentieel onderdeel van het onderhoud van je eetbare tuin. Hier is een beknopt overzicht van wanneer je verschillende gewassen moet snoeien:

• Fruitbomen: Snoei fruitbomen meestal in de late winter of vroege lente, voordat de nieuwe groei begint. Verwijder dode, beschadigde of zieke takken en zorg voor een open luifel voor optimale luchtcirculatie en zonlicht.
• Bessenstruiken: Frambozen en bramen worden in de late winter of vroege lente gesnoeid. Verwijder oude stengels en snijd de nieuwe stengels terug om zijtakken te bevorderen.
• Kruiden: Kruiden zoals basilicum, tijm en rozemarijn kunnen het hele jaar door lichte snoei ondergaan om de groei te bevorderen en de vorm te behouden.
• Groenten: Snoei groenten zoals tomaten en paprika's door regelmatig overtollige bladeren en scheuten te verwijderen om de focus van de plant op de vruchtvorming te behouden.

Inmaken van groente en fruit

Het inmaken van groente en fruit is een uitstekende manier om een overschot aan oogst te conserveren en langere tijd te bewaren. Sommige gewassen en fruitsoorten lenen zich hier bijzonder goed voor, zoals augurken, tomaten, perziken, en appels. Door in te maken kun je genieten van je oogst, zelfs buiten het seizoen.

Zorg ervoor dat je de juiste inmaakmethoden volgt, zoals inmaken in azijn, suiker, of zout om de houdbaarheid te verlengen. Bewaar ingemaakte producten op een koele, donkere plaats.

Tuinieren met weinig zon

Als je tuin weinig zonlicht ontvangt, zijn er nog steeds gewassen die goed kunnen gedijen. Groenten zoals sla, spinazie, snijbiet en sommige kruiden zoals munt en peterselie kunnen in gedeeltelijke schaduw groeien. Overweeg ook om eetbare planten in potten te kweken en ze te verplaatsen naar de zonnigste plekken in je tuin om optimaal gebruik te maken van het beschikbare licht.

Met deze kennis en tips in je achterzak, ben je helemaal klaar om je eetbare tuin avontuur te beginnen, of je nu alleen aan de slag gaat of samen met je kinderen. Dus trek je tuinhandschoenen aan, pak je schop en betrek de kleintjes bij dit fascinerende groene avontuur.
Samen kunnen jullie niet alleen heerlijke groenten en fruit kweken, maar ook leren hoe deze planten gedijen en gedurende het jaar veranderen. Leer ze waar hun eten vandaan komt, laat ze zaadjes planten en zie de verwondering in hun ogen wanneer ze getuige zijn van het wonder van groei. Een eetbare tuin is niet alleen een bron van vers voedsel, maar ook een bron van vreugde en voldoening.

Dus laat je groene vingers groeien en creëer samen met je kinderen een droomtuin vol met heerlijke oogsten en waardevolle educatieve momenten! Happy gardening! 🌱🌼👩‍👧‍👦🌞